Ovo naselje se pod nazivom „Chumbul“ ili „Chombol“ po jednim izvorima po prvi put spominje 1332., a po drugim 1333. godine. Nakon što od osmanlijske okupacije oslobođeni Banat pada pod Habzburgovce, započinju od dvorske komore organizovane i financirane kolonizacije sa Nemcima. 1766. godine tako, kao plod doseljavanja ljudi iz južnonemačkih oblasti, nastaju naselja „Hartfeld“ i „Landestroj“ („Landestreu“. Po jednom reskriptu Marije Terezije (Maria Theresia) su oba naselja dobila ime Žombolj (rumunski Jimbolia, nemački Hatzfeld).
1786. godine Žombolj dobija pravo trga, a 1823. godine esnafsku privilegiju. Najveći privredni razvoj naselje doživljava nakon izgradnje železničke pruge za Temišvar (Timisoara), 1857. godine. Iste godine nastaje nova mesna četvrt, Hansdorf. 1870. godine stupa prvi parni mlin u pogon, 1874. g. preduzetnik Stefan Bon (Stephan Bohn) otvara prvu fabriku cigle u Banatu, a 1878. godine Rudolf Deker (Decker) prvu fabriku šešira u takozvanoj Dvojnoj monarhiji. U to doba nastaje deo naselja Futok.
Austrijsko-mađarskim sporazumom iz 1867. godine započinje masovno, podržavano doseljavanje ljudi iz Mađarske. Sledstveno tome, budimpeštanska vlada 1899. godine menja nemačko ime naselja u mađarsko „Žombolja“ („Zsombolya“).
Nakon zauzimanja mesta od trupa Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 1918. godine, se naselje zvalo Žombolj. To biva utvrđeno i u mirovnom sporazumu iz Trianona. Bila je to situacija, u kojoj je Kraljevina Rumunija zamolila Beograd za pregovore za stolom, pošto je novoutvrđenim granicama iz Trianona jedan čitav niz naselja u na tri dela podeljenom Banatu i na granici između Velike Rumunije i Kraljevine Jugoslavije bio podeljen na dva dela. Žombolj, sa svojim pretežno nemačkim stanovništvom – tada 75 procenata, biva dodeljen Rumuniji. Od 1924. godine se naselje zove Jimbolia. Promenom naziva u Jimbolia i dodeljivanjem mesta Kraljevini Rumuniji započinje doseljavanje Rumuna, koji će 1956. godine po prvi put činiti većinu mesnog stanovništva.
U jesen 1944. godine, sa povlačećim trupama Hitlerove Nemačke, beži i oko 1.000 stanovnika Žombolja u pravcu zapada. Od onih, što su ostali, biva u januaru 1945. g. više stotina deportovano u Sovjetski Savez. 1951. godine, nakon izbijanja konflikta između Tita i Staljina, bivaju i Nemci iz Žombolja deportovani u Baragansku stepu (Bărăgan) u Rumuniji, pošto su u očima staljinističkih komunista bili „nesigurni elementi“.
Između 1956. i 1961. godine počinje rastuće iseljavanje Nemaca, koje između 1990. i 1992. godine doživljava svoj vrhunac.
Među istaknute ličnosti, koje su poticale iz Žombolja, ili koje su imale odnose s tim mestom, spadaju pedagog, žurnalista, autor stručnih knjiga i bankar Karl Kraushar/Kraushaar), (1858. g. Žombolj, - 1938.g. Budimpešta); „slikar banatskih Švaba“, Stefan Jeger/Jäger), (1877. g. Čenej, Rumunija/rumunski Cenei, nemački Tschene, mađarski Csene - 1962. g. Žombolj; pesnik i novinski žurnalista Peter Jung (1887. g. Žombolj – 1966. g. Žombolj); istoričar Aleksander Krišan/Alexander Krischan (1921. g. Žombolj – 2009. g. Beč/Wien); književnik i političar Karl fon Meler/von Möller (1873. g. Beč – 1943. g. Žombolj) i pesnik, žurnalista i osnivač muzeja Petre Stoica (1931. god. Ulbeč, Rumunija/ rumunski Peciu Nou, nemački Neupetsch, mađarski Újpécs – 2009. g. Žombolj).
Žomboljska većnica, nekada zimski zamak porodice Čekonić (Csekonics).
LEVO: Statua sveca-zaštitnika Žombolja i jedna od najpoznatijih statua u Banatu, koja predstavlja Sv. Floriana, zaštitnika vatrogasaca.
DESNO:Tradicionalni Žombolj uvek ostavlja negovani utisak. Aleje za pešake i bicikliste, kao i pločnici bivaju po pravilu od stanovnika održavani i čišćeni do u tančina.
Rimokatolička crkva u mesnoj četvrti Futoku, koja je od 1928. do 1929. godine građena sredstvima porodice ciglarskog magnata Mihaela Bona (Michael Bohn), u uspomeni na njegove rano preminule sinove Mihaela i Jakoba.
Saveti i događaji
Muzej Stefana Jegera/Muzeum Stefan Jäger
305400 Jimbolia, Str. Tudor Vladimirescu 90
Telefon: +40(0) 256 360 764, +40 (0) 744 320 467
Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli.
Radno vreme: utorak-nedelja 9-17 sati, ponedeljkom zatvoreno
U ateljeu 1966. godine preminulog „slikara banatskih Švaba“ („Doseljavanje Nemaca u Mađarsku“) je na inicijativu Nikolausa Bervangera (Berwanger), političkog govornika banatskih Švaba i glavnog urednika „Novih banatskih novina“ („Neue Banater Zeitung“) uređeno „Spomen-obeležje Stefana Jegera“ („Gedenkstätte Stefan Jäger“). Nekoliko godina kasnije iz toga nastaje Muzej Stefana Jegera (Stefan Jäger-Museum; mađarski Muzeum Stefan Jäger).
Stefan Jeger je putovao kroz banatsko-švapska sela i na svojim putovanjima načinio bezbroj skica, koje je nakon toga u svom ateljeu prerađivao u ulja na platnu i akvarele, od čije je prodaje i živeo. Njegove teme su bile idealizovani život banatskih Švaba i priroda Banatske pustare. Osim toga je načinio i čitav niz radova po nalogu, sa zadanom tematikom.
